Każdy z nas chce być idealny. Zwłaszcza w dzisiejszych czasach presja bycia doskonałym jest wyjątkowo silna. Wszędzie widzimy ludzi zorganizowanych, zadbanych, osiągających kolejne sukcesy. Przez to tym bardziej można odczuwać potrzebę bycia na 100% lub nawet 200%.
Presja społeczna nie jest pomocna dla osób z perfekcjonizmem, osoba taka stawia sobie oraz innym bardzo wysoką poprzeczkę, która w rzeczywistości jest bardzo trudna lub nawet niemożliwa do przeskoczenia. Takiej osobie ciężko zaakceptować błędy i niedoskonałości. Poza wygórowanymi standardami perfekcjonista przejawia zachowania umożliwiające spełnienie ich oraz takie, które pomogą uniknąć błędu. Jednak duże wymagania wobec siebie samego mogą utrudniać realizację celu, ponieważ przez dążenie do doskonałości dana osoba będzie ciągle spięta przez co będzie popełniać błędy. Możemy wyróżnić trzy rodzaje perfekcjonizmu:
- Zorientowany na siebie, czyli wymaga ona od samego siebie najlepszego wykonania zadań. Będzie ciężko pracować, a w przypadku porażki będzie mocno się na nich koncentrować. Wobec samego siebie jest bardzo krytyczna, będzie zabiegać o sympatie innych, ale również umniejszać ich zasługom.
- Zorientowany na innych, czyli będzie wymagać od innych niemożliwych rzeczy. Będzie odczuwa
- potrzebę kontroli, niecierpliwy, także innym może wydawać się niezainteresowany potrzebami innych. Od innych ludzi będzie wiele wymagał będąc przy tym bardzo krytyczny.
- Uwarunkowany społecznie, czyli żyje on w przekonaniu, że to inni wymagają od niego bycia idealnym. Uważa, że akceptacje innych może uzyskać jedynie poprzez doskonałe wykonywanie zadań. U takich osób można zauważyć unikanie nawiązywania nowych relacji, ponieważ będą je odbierać jako sprawdzian.
Istnieją również różne klasyfikacje perfekcjonizmu. Jedna z nich zakłada, że istnieje perfekcjonizm zdrowy, czyli pozytywny oraz niezdrowy, czyli negatywny. Jako perfekcjonizm pozytywny określimy osobę, która czerpie satysfakcję z dążenia do doskonałości, jednak ma na uwadze swoje możliwości. Jest ona świadoma tego, że nie zawsze może być idealna i akceptuje to. Jako perfekcjonistę negatywnego określimy kogoś, kto jest niezadowolony z tego co dotychczas osiągnął, a jego oczekiwania i wymagania są niemożliwe, przez co taka osoba często odczuwa frustrację.
Niezdrowy perfekcjonizm może prowadzić do obniżenia zadowolenia z własnego życia. Z jakimi problemami może mieć do czynienia perfekcjonista negatywny?
Z racji tego, że taka osoba jest niezadowolona z efektów swoich działań, spędza ona więcej czasu na realizowaniu go, ale niekoniecznie musi to oznaczać lepsze rezultaty. W rezultacie możemy zauważyć obniżoną produktywność.
Nadmierna koncentracja na szczegółach. Przez to taka osoba nie będzie widzieć swojego zadania całościowo, jakie efekty może mu przynieść jego działanie. Będzie natomiast rozkładać to co robi w danym momencie na części pierwsze, w wyniku czego realizacja zadania będzie się znacznie wydłużać, a w momencie współpracy z innymi – postawi taką osobę w świetle kogoś czepialskiego.
Stagnacja. W momencie, gdy ktoś bardzo boi się popełnić jakiś błąd, nie podejmuje on żadnych kroków. Przez co taka osoba będzie ciągle w tym samym miejscu, a szansa na rozwój będzie niewielka.
Perfekcjonista negatywny może odczuwać także dolegliwości fizyczne związane z ciągłym dążeniem do ideału. Przez lęk i napięcie mogą zacząć pojawiać się bóle głowy, problemy trawienne, wzmożone napięcie mięśniowe lub nawet doprowadzić do problemów z układem sercowo-naczyniowym. W skrajnych przypadkach perfekcjonizm może doprowadzić do depresji. Również jeśli dana osoba czuje dużą presję pod względem wyglądu może być jedną z przyczyn anoreksji lub bulimii.
Przyczyny perfekcjonizmu mogą być różne. Najczęściej są one związane ze środowiskiem w jakim dana osoba się wychowała, twierdzi się, że jest to cecha dziedziczna. Styl wychowania odgrywa bardzo dużą rolę. Jeśli rodzic będzie doceniać same starania dziecka, zamiast tylko pozytywne rezultaty – ukształtuje on poczucie sprawstwa u dziecka.
Dążenie do rozwoju może być bardzo pożądaną cechą jednak trzeba pamiętać, że nie zawsze możemy być idealni we wszystkim, a popełnianie błędów jest rzeczą normalną z której możemy wyciągnąć wartościową lekcje na przyszłość.
Artykuł powstał we współpracy z terapeutami uzależnień z Empatio: http://psycholog-ms.pl/specjalizacje/terapeuta-uzaleznien/
